Różne mapy do I wojny

Większość przedstawianych w innych zakładkach map XIX- i XX-wiecznych ma charakter kartografii wojskowej, ukazywało się jednak też wiele innych map. Osobno omówione są mapy mające charakter map historycznych we współczesnym tego słowa znaczeniu. Tutaj kilka map administracyjnych, przeglądowych oraz nowych gatunków map samochodowych i turystycznych.

Mapa Guberni Grodzieńskiej i Dystryktu Białostockiego z 1820 roku

„Mappa generalna Gubernii Grodzienskiey i Obwodu Białostockiego” (1820)

Mapa bardzo ciekawa. Pierwsza po Kongresie Wiedeński (1815). Widać na niej jeszcze wyraźny ślad wcześniejszego ładu, tego po III zaborze i pokoju w Tylży (1807) – Dystrykt Białostocki wciąż jest jeszcze odrębną jednostką w granicach jakie pamiętamy z pruskiej mapy szczegółowej z 1806 roku. Zwraca też uwagę inny jeszcze znak czasu: mapa jest w całości, zarówno legendy i opisy jak i wszystkie nazwy miejscowe są dwujęzyczne polskie i rosyjskie. Co prawda część nazw polskich wydaje się być kliszami z nazw rosyjskich (na przykład Biełowież czy Wysokolitowsk).

Okolice Bociek

Szlak pocztowy, rangi dość niskiej – „ujezdnoj” (powiatowej) – biegnie w naszej okolicy drożnią znanej nam współcześnie 19-ki aż do Dziadkowic, gdzie odbija ku Drohiczynowi, zaś drugie jego odgałęzienie od Bielska na południe (dzisiejszą drogą 66) przez Kleszczele na Wysokie Litewskie I Brześć Litewski.

Mapa przeglądowa 10-wiorstowa (1:420.000) europejskiej części Imperium Rosyjskiego (1865)

Najbliższa okolica Bociek na mapie 1:420.000 z 1865 roku

Mapa mimo bardzo wielkiej skali bardzo szczegółowo pokazująca sieć osadniczą. Zwraca też uwagę sieć drożna: główny trak pocztowy z Białegostoku za Dziadkowicami odbija nadal na Drohiczyn, zaś druga jego gałąź biegnie stałą trasą przez Kleszczele na Brześć Litewski. Mamy jeszcze trzy drogi kategorii „targowych”: Z Bociek do Kleszczel przez Mołoczki, z Bociek (z Zarzecza) do Milejczyc przez Bystry, oraz trasę Brańsk–Bielsk Podlaski–Hajnówka.

Mapa samochodowa z 1912 roku

Mapa samochodowa wydana przez Towarzystwo Automobilistów Królestwa Polskiego (1912 rok)

Najstarsza mapa samochodowa Podlasia. Ściślej jest to skrajny arkusz mapy samochodowej Królestwa Polskiego wydanej przez Towarzystwo Automobilistów Królestwa Polskiego.

Najstarsza mapa samochodwa naszej okolicy (1912 rok)

Najstarsza mapa samochodwa naszej okolicy (1912 rok)

Mamy tu już wszystkie znane nam linie kolejowe, Trakty pocztowe biegną niezmiennie z Białegostoku przez Bielsk Podlaski i dalej na Boćki, Dziadkowice i Drohiczyn oraz przez Kleszczele na Brześć Litewski. Zwraca uwagę szosa rangi w tym czasie krajowej („ministerialnej” jak to określa legenda) biegnąca z Szepietowa przez Brańsk, Bielsk Podlaski do Hajnówki. Ponadto widzimy gęstą sieć dróg najniższej kategorii, wtedy jeszcze bez wyjątków gruntowych zasadniczo odpowiadająca znanym nam współczesnym drogom.

Mapa „Białowieska Puszcza” (ok. 1910–1914)

Mapa „Białowieska Puszcza (ok. 1910–1914 roku) prawdopodobnie najstarsza mapa turystyczna terenów Podlasia

Zasadniczo nie dotyczy naszej okolicy, a teren przyległych od wschodu, ale zamieszczamy ją tutaj – gościnnie – jako ciekawostkę. Jest to chyba najstarsza mapa otwierająca nową kategorię: map turystycznych. Ostatnia dekada przed wybuchem I wojny światowej to okres bardzo intensywnego rozwoju krajoznawstwa i turystyki na ziemiach polskich. Działalność Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (działającego już od 1873 roku) oraz powstałego w 1906 roku Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, liczne publikacje w tym „Przewodnik po ziemiach dawnej Polski, Litwy i Rusi” Mieczysława Orłowicza (1914).

Mapa Królestwa Polskiego (1:750.000) z 1915 roku

Mapa „Królestwo Polskie i przyległe prowincye Austryi, Niemiec i Rosyi” wydana została ok. 1915 roku w sześciu arkuszach przez znaną firmę „H. Altenberg, G. Seyfarth, E. Wende i Ska”. Południk zerowy – podobnie jak w dawniejszych mapach niemieckich i mapach austriackich – Ferro, podziałki liniowe w kilometrach i wiorstach. Jest to chyba pierwsza mapa na jakiej pojawia się droga Dziatkowice–Siemiatycza odpowiadająca współczesnemu przebiegowi drogi krajowej 19. Warto też zwrócić uwagę na bieg innych dróg na obszarze gminy Boćki.

Fragment mapy 1:750.000 z ok. 1915 roku

Przedstawiający naszą okolicę fragment mapy 1:750.000 „Królestwo Polskie i przyległe prowincye Austryi, Niemiec i Rosyi” wydanej ok. 1915 przez firmę „H. Altenberg, G. Seyfarth, E. Wende i Ska”