Mapa 2-wiorstowa

Wydawana od 1880 roku „Новая Топографическая Карта Западной России” [Nowa mapa topograficzna Zachodniej Rosji] w skali 1:84.000, potocznie zwana 2-wiorstówką stała się począwszy od lat 80. XIX wieku podstawową mapą wojskową rosyjskiego imperium. Nie tylko skala, ale i szybko przyrastająca dzięki bardzo intensywnym pracom geodezyjnym i kartograficznym ilość danych kartograficznych powodują, że zawiera dużo więcej informacji. Nasz teren obejmują dwa jej arkusze XXI 13 oraz XXI 14. Dostępne na portalu „Mapy WIG” egzemplarze wydrukowane zostały w sierpniu 1915 roku pochodzą z Archiwum WIG, jednak wojenne losy rzuciły je aż do Biblioteki Kongresu w Waszyngtonie. Drukowane w 1915 roku, jednak opis na mapie wskazuje rok 1907 jako rok aktualizacji w terenie, natomiast sądząc już z opisu innej mapy – omówionej w innym miejscu 1-wiorstowej – podstawowe zdjęcie kartograficzne pochodzi zapewne z 1882 roku. Jest to ustawiczny problem z większością starych map skłaniający do ostrożności w wyciąganiu wniosków, ale też źródło detektywistycznej przyjemności z ich lektury.

Mapa 2-wiorstowa, ark. XXI-13, wyd. 1915 r.

„Новая Топографическая Карта Западной России”, arkusz XXI-13, wydanie z sierpnia 1915 roku. Źródło: z Archiwum WIG, obecnie w zbiorach Biblioteki Kongresu w Waszyngtonie

By lepiej pokazać naszą okolicę poniżej pokazany jest fragment montażu obydwu arkuszy (XXI-13 i XXI-14) ze wskazanie za pomocą kolorowych kropek wybranych kategorii obiektów. Kropki żółte wskazują obiekty przemysłowe. Są to w przeważającej mierze młyny wodne i wiatraki, jest też kilka smolarni i cegielni oraz jedna fabryka fajansu (przy dworze w Pokaniewie). Kropki niebieskiej wskazują siedliska dworów i dworków oraz folwarki, wreszcie kropki zielone wskazują leśnictwa (leśniczówki i gajówki). Po znakomitej większości tych obiektów pozostały co najwyżej znikome ślad.

Mapa 2-wiorstowa. Okolica w opracowaniu

„Новая Топографическая Карта Западной России”, wydanie z sierpnia 1915 roku. Nasza okolica w montażu arkuszy XXI-13 i XXI-14. Pionowa czerwona linia wskazuje granicę arkuszy. Punkty żółte wskazują obiekty przemysłowe, niebieskie dwory i folwarki, zielone leśnictwa. Źródło: z Archiwum WIG, obecnie w zbiorach Biblioteki Kongresu w Waszyngtonie